Onderwijsvisie en didactisch concept

In onze opleiding staat de fysiotherapeutische beroepscontext centraal. De student krijgt vanaf het begin van de opleiding opdrachten of vraagstukken gebaseerd op levensechte situaties die aansluiten bij de diverse facetten van de alledaagse beroepspraktijk. De directe confrontatie met de beroepspraktijk moet leiden tot een leerbehoefte en verhoging van de betrokkenheid en motivatie. Met deze keuze stellen we ook de beroepsrol ‘zorgverlener’ en het fysiotherapeutisch methodisch handelen centraal in ons onderwijsprogramma.

We sturen aan op de ontwikkeling van eigen regie van studenten over hun leerproces. Van de student wordt een actieve, kritische en ondernemende attitude verwacht. Vanuit het principe dat je zelfregulerend leren echter niet zelfregulerend kan leren,1 kent de opleiding een opbouw van veel sturing naar weinig sturing en wordt er actief gewerkt aan de ontwikkeling van de zelfregulerende vaardigheden van de student.

Aangezien de student zelf de regie moet nemen over zijn eigen leerproces, is het geven van feedback cruciaal. We hanteren hiervoor het principe van didactisch coachen.2 Door een planmatige en doelgerichte manier van feedback geven en begeleiden wordt het denken van studenten gestimuleerd, met als doel de motivatie te verhogen en een leerbevorderend effect te bereiken. Daarnaast gaat didactisch coachen uit van de pedagogiek van hoge verwachtingen.

[1] Patrick Sins (2023). Zelfregulerend leren gaat niet vanzelf, maar hoe dan wel?

[2] Voerman, L. & Faber, F. Didactisch coachen. Hoge verwachtingen concreet maken met behulp van feedback, vragen en aanwijzingen.

Borging

Zoals beschreven in hoofdstuk 5 van ons Opleidingsprofiel hebben verschillende commissies een proactieve rol in de kwaliteitsbewaking van ons onderwijs. De curriculumcommissie heeft als taak te zorgen voor de samenhang, inhoud, actualiteit en studeerbaarheid van het curriculum. Hieronder valt tevens de kwaliteit van de toetsing en het toetsprogramma. De commissie bestaat uit zes leden, waaronder de hoofddocent.

De jaarcoördinatoren, stagecoördinator en afstudeercoördinator vormen gezamenlijk het coördinatoroverleg. Deze groep is samen met de onderwijsmanager primair verantwoordelijk voor de goede organisatie van het onderwijs en de toetsing, waaronder de inzetplanning en roostering. Tevens monitort deze groep de studievoortgang van studentencohorten en organiseert inhaaltrajecten en extra ondersteuning voor studenten met studievertraging.

De opleidingscommissie (OC), bestaande uit drie studenten en drie docenten, heeft tot taak de onderwijsmanager te adviseren over zaken omtrent het bevorderen en waarborgen van de kwaliteit van de opleiding. Vaste onderwerpen waar de OC haar feedback op geeft zijn het WERKplan en adviezen n.a.v. de uitkomsten van de Nationale Studenten Enquête (NSE). Daarnaast heeft de OC instemmingsrecht met betrekking tot het vaststellen van het Onderwijs- en Examenreglement (OER).

Ten slotte hebben we een studentenraad bestaande uit klassenvertegenwoordigers van jaar 1 en 2. Zij hebben de taak om actief input op te halen bij hun medestudenten en zijn gesprekspartner van het opleidingsteam ten aanzien van de inhoudelijke, didactische en organisatorische kwaliteit van het onderwijs. Vanaf begin 2024 vinden de bijeenkomsten van de studentenraad plaats in de vorm van een studentenarena waar de evaluaties van het onderwijs van de voorgaande lesperiode worden besproken.

Conform het Kwaliteitsbeleid IvG (2021) hanteren we een kwaliteitszorgsysteem waarin alle aspecten van het onderwijs onderworpen zijn aan de PDCA-cyclus. Hiermee wordt stelselmatig kwaliteit en kwaliteitsbeleving gemonitord en worden bevindingen gedeeld met de desbetreffende verantwoordelijken, die vervolgens verbeteracties in gang zetten. Op cursusniveau wordt elk thema geëvalueerd met studenten, via een digitale enquête, en met de betrokken docenten. Themaverantwoordelijken (cursushouders) doorlopen de PDCA-cyclus voor hun onderwijs en maken dit proces inzichtelijk voor collega’s via het PDCA-formulier.

Op opleidingsniveau worden jaarlijks resultaten van in- en externe evaluaties geanalyseerd aan de hand van hogeschoolbrede ankerpunten kwaliteitszorg. Vertaling naar concrete doelen en ambities ter verbetering van de kwaliteit gebeurt vervolgens in samenspraak met de jaarteams en de diverse commissies. Deze worden gebundeld in een teamplan (dat binnen IvG ‘WERKplan’ heet). Voortgang van verbeteracties wordt gedurende het studiejaar gemonitord en besproken in bilo’s tussen de onderwijsmanager en de directeur.

Uitvoering en Borging

Het opleidingsteam bestaat uit ongeveer vijftig docenten, is vakinhoudelijk bekwaam en bestaat uitsluitend uit fysiotherapeuten, waarvan grofweg de helft naast het docentschap ook werkzaam is in de beroepspraktijk. Gezien de vormgeving van ons curriculum, geïntegreerd onderwijs waarin de beroepspraktijk te allen tijde centraal staat, is dit docentenprofiel voorwaardelijk om bij ons les te kunnen geven.

Vrijwel alle collega’s beschikken over een masterdiploma. Ongeveer 10% van de collega’s heeft bovendien een PhD of is bezig met een promotietraject. Een vergelijkbaar percentage van de collega’s is ook actief in lopende onderzoekstrajecten die samen met het Kenniscentrum Zorginnovatie worden vormgegeven. Dit betreft ook docenten die niet gepromoveerd zijn, maar als junior-onderzoeker onderdeel zijn van een onderzoeksgroep. Zie verder het Teamprofiel Bachelor Fysiotherapie (2024) voor een overzicht van opleiding, werkervaring en specifieke scholing van ons team.

Onze docenten zijn didactisch bekwaam. De meeste docenten hebben een didactische aantekening en een aantal docenten heeft een master Onderwijskunde of Leren en Innoveren behaald. We werven in aansluiting op ons onderwijsmodel bij voorkeur kandidaten met coachingsvaardigheden. Nieuwe docenten krijgen een inwerkprogramma voor didactiek: In het eerste jaar van aanstelling is begeleiding beschikbaar vanuit de Lerarenopleiding Gezondheidszorg en Welzijn alsmede learning on the job binnen het kader van co-teaching. Doorgaans volgen nieuwe docenten daarna in hun tweede jaar het Hogeschooltraject BDB waarmee ook de BKE wordt behaald.

Sinds de invoering van het nieuwe onderwijsmodel is het team georganiseerd in jaarteams. Deze dragen onder aanvoering van de jaarcoördinatoren gezamenlijk verantwoordelijkheid voor het gehele onderwijs van een leerjaar. Ook het lesgeven in duo’s (co-teaching) op structurele basis versterkt samenwerking en samenhang binnen de leerjaren.

Vanuit instituutsbeleid is er ruimte voor professionalisering, zowel collectief als op individueel niveau (via de gesprekscyclus af te stemmen). Er is scholingstijd beschikbaar in de vorm van studiedagen, die worden gekoppeld aan concrete doelen uit ons gezamenlijke WERKplan (teamplan). Afhankelijk van het doel worden deze ingevuld als werksessies of trainingen onder begeleiding van een externe expert of vanuit het instituut (bijvoorbeeld de werkgroep Kwaliteitszorg of beeldcoaches). Daarnaast biedt de HR Academy interne trainingen en leergangen aan op uiteenlopende onderwerpen.

Er is stevig ingezet op teamprofessionalisering voor de pedagogisch-didactische aanpak. In de periode 2019-2023 zijn de afzonderlijke jaarteams getraind in het werken vanuit de principes van didactisch coachen van Lia Voerman1 zoals die binnen het Instituut voor Gezondheidszorg gehanteerd worden. Met ingang van studiejaar 2023-2024 is beeldcoaching en intervisie vast onderdeel geworden van de teamprofessionalisering waar ieder teamlid jaarlijks aan deelneemt. Sinds het vorige studiejaar zijn we bezig met een professionaliseringstraject voor het gehele opleidingsteam voor het aanleren/ondersteunen van zelfregulerend leren onder begeleiding van Patrick Sins en Andries Vroegrijk van het Kenniscentrum Talentontwikkeling. Dit traject is inhoudelijk een logische vervolgstap op de professionalisering in het teken van didactisch coachen.

Er is budget beschikbaar voor teamleden om externe trainingen of opleidingen te volgen, in bijvoorbeeld projectmatig werken, specifieke onderzoeksmethodieken, persoonlijk leiderschap of scholing tot senior toetsexpert (via een SKE-traject). Zelfs een vakinhoudelijke master, een master leren en innoveren of een aanvraag van een promotievoucher binnen de hogeschool behoort tot de mogelijkheden voor vervolgstudie.

[1] Voerman, L. & Faber, F. Didactisch coachen. Hoge verwachtingen concreet maken met behulp van feedback, vragen en aanwijzingen.